Η γαστρεντερίτιδα είναι μια οξεία μολυσματική φλεγμονώδης πάθηση των βλεννογόνων του στομάχου και του λεπτού εντέρου, που ενίοτε μπορεί να επεκταθεί και στο παχύ έντερο.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ: Τα κυριότερα αίτια οξείας γαστρεντερίτιδας στα παιδιά είναι οι ιοί (rota, norwalk, adeno) που ευθύνονται για 70-80% των περιπτώσεων (κυρίως σε περιβάλλον σχολείου), τα βακτηρίδια (κολοβακτηρίδιο, σαλμονέλες, σιγκέλες, καμπυλοβακτηρίδιο) είναι υπεύθυνα μόνο για το 10-20% και τα παράσιτα για το 1%. Επίσης χημικές ουσίες που δρουν ως δηλητήρια (μανιτάρια, οστρακοειδή, απορρυπαντικά, εντομοκτόνα) καθώς και φάρμακα (κυρίως αντιβιοτικά) μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα γαστρεντερίτιδας.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ- ΧΡΟΝΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ: Η μετάδοση της ιογενούς γαστρεντερίτιδας γίνεται από άτομο σε άτομο μέσω του αέρα καθώς και από την επαφή με μολυσμένα κόπρανα. Αντίθετα η μικροβιακή γαστρεντερίτιδα προκαλείται από την κατανάλωση τροφίμων που έχουν αλλοιωθεί, άπλυτων φρούτων και λαχανικών ή από τη χρήση ακατάλληλου πόσιμου νερού. Τέλος η γαστρεντερίτιδα από παράσιτα προκαλείται μέσω των κατοικίδιων ζώων.

Στις ιογενείς τα συμπτώματα εμφανίζονται 4-48 ώρες μετά τη μόλυνση, ενώ στις μικροβιακές 16 έως και δυο εβδομάδες μετά τη μόλυνση (π.χ. σιγκέλα)

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Τα κυριότερα συμπτώματα είναι έμετος και ναυτία, διαρροικές κενώσεις (αύξηση του αριθμού των κενώσεων, η οποία συνδυάζεται με υδαρή κόπρανα), κοιλιακό άλγος και πόνος στο στομάχι, ανορεξία, πονοκέφαλος, μυαλγίες, πυρετός, αίσθημα αδιαθεσίας και αδυναμίας.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Σημαντικό είναι η λήψη λεπτομερούς ιστορικού και η φυσική εξέταση από τον παιδίατρο, προκειμένου να διαφοροδιαγνωστεί η γαστρεντερίτιδα από σκωληκοειδίτιδα ή ουρολοίμωξη. Επιπλέον μπορεί να χρειαστούν γενικές εξετάσεις αίματος και κοπράνων.

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΣΑΣ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΣΤΟ ΓΙΑΤΡΟ: Πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε παιδίατρο αν υπάρχει παρουσία αίματος, βλέννας και πύου στις κενώσεις ή πράσινο χρώμα κενώσεων, πυρετός >38,5 οC , έντονο και επίμονο άλγος στην κοιλιακή χώρα σταθέρης έντασης που εντοπίζεται σε συγκεκριμένο σημείο, παρατεινόμενες διαρροικές κενώσεις, ακατάσχετοι εμετοί, καθώς και γενικά συμπτώματα διάρκειας >3 ημερών. Πιο επικίνδυνο σημείο ειναι όταν υπάρχει ένδειξη αφυδάτωσης (στεγνά χείλη και γλώσσα, ωχρό/ξηρό δέρμα, μαύροι κύκλοι κάτω απο τα μάτια, μειωμένη ενεργητικότητα, υπνηλία και μειωμένη διούρηση (το παιδί δεν έχει ουρήσει για περισσότερο από οκτώ ώρες ή στα βρέφη λιγότερες από 6 βρεγμένες πάνες την ημέρα).

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Δεν είναι απαραίτητο να χορηγούμε τροφές και υγρά όταν το παιδί έχει τάση ή κάνει εμετό. Η καλή θεραπεία αρχίζει με ξεκούραση του στομάχου και του εντέρου. Για να το πετύχουμε αυτό, θα πρέπει να αποφύγουμε να δώσουμε οποιοδήποτε τρόφιμο ή υγρό τουλάχιστον για δυο ωρεςμετά τον τελευταίο εμετό.  Επιπλέον η πρώτη μέριμνα στη γαστρεντερίτιδα είναι η αναπλήρωση των υγρών και ηλεκτρολυτών που έχει χάσει ο οργανισμός του παιδιού με τη διάρροια, τον εμετό και τον πυρετό. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να αρχίστε να του δίνετε νερό (ή διαλύματα ηλεκτρολυτών που θα συστήσει ο γιατρός σας) κουταλιά κουταλιά. Εφόσον σταματήσουν οι εμετοί μπορείτε να αυξήσετε προοδευτικά τις ποσότητες υγρών. Προσοχή όμως γιατί οι μεγάλες ποσότητες υγρών που θα δοθούν γρήγορα θα προκαλέσουν εμετό. Επίσης, μη δώσετε καθόλου στερεά τροφή αν δεν έχει δεχτεί πρώτα υγρά. Έπειτα χορηγήστε κάτι ελαφρύ.Τροφές που επιτρέπονται είναι η φρυγανιά, crackers, ψωμι, ρύζι, βραστή πατάτα ή πατατα πουρέ, κοτόσουπα ή μπιφτέκι στον ατμό και ζυμαρικά. Αποφύγετε όμως τα ωμά λαχανικά, τα φρούτα με τη φλούδα, γλυκά, χυμούς και τηγανητές τροφές. Μετά από 48 ώρες εμπιστευτείται την όρεξη του.Αν πρόκειται για μωρό που τρέφεται μόνο με γάλα δεν χρειάζεται να διακόψετε το γάλα. Αν το θηλάζετε, μη διακόψετε το θηλασμό.

ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: Αυτό εξαρτάται από την αιτιολογία της γαστρεντερίτιδας. Μια ιογενής γαστρεντερίτιδα δεν είναι συνήθως επικίνδυνη και περιορίζεται από μόνη της σε διάστημα που κυμαίνεται από μία ως τρεις ημέρες στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.Αντίθετα μια μικροβιακή ή παρασιτική γαστρεντερίτιδα χρειάζεται αντιβιοτική αγωγή από το παιδίατρο. Μια πολύ σημαντική οδηγία που αφορά τόσο στους εμετούς όσο και στις διαρροικές κενώσεις έχει να κάνει με τα αντιδιαρροϊκά και τα αντιεμετικά φάρμακα, τα οποία δεν πρέπει να δίνονται για κανένα λόγο στα παιδιά.

ΠΡΟΛΗΨΗ: Μερικά απλά μέτρα, που συχνά αρκετοί τα παραμελούν, μπορούν να προφυλάξουν από τη μετάδοση των ιογενών, βακτηριακών και παρασιτικών γαστρεντερίτιδων. Σημαντικό είναι να πλένετε συχνά τα χέρια σας με σαπούνι, μικροί και μεγάλοι, ιδίως μετά τη χρήση της τουαλέτας και πριν από το φαγητό.

Όσοι συμμετέχουν στη διαδικασία του μαγειρέματος θα πρέπει να δώσουν μεγάλη σημασία στο πλύσιμο των χεριών μετά από κάθε επαφή με ωμά τρόφιμα.Τα σκεύη που χρησιμοποιούνται στην επεξεργασία των ωμών τροφίμων δεν θα πρέπει να έρχονται σ' επαφή με μαγειρεμένο φαγητό χωρίς να καθαριστούν πρώτα.Τα φρούτα και τα λαχανικά θα πρέπει να πλένονται καλά πριν από την κατανάλωσή τους. Ο κίνδυνος τροφικής δηλητηρίασης, ιδίως το καλοκαίρι, είναι αυξημένος λόγω της μεγαλύτερης κατανάλωσης ωμών τροφίμων. Για τα κατεψυγμένα, βασικό είναι να έχουν παραμείνει στις προβλεπόμενες θερμοκρασίες καθ' όλη τη διάρκεια της πορείας τους μέχρι τη στιγμή της παρασκευής τους. Τα μαγειρεμένα φαγητά, θα πρέπει να μπαίνουν στο ψυγείο το συντομότερο δυνατό και να μην διατηρούνται εκεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Σημειώνουμε ότι ένα από τα καλύτερα θρεπτικά υλικά για τα μικρόβια (σαλμονέλα) είναι το ωμό κρέας και ιδιαίτερα αυτό των πουλερικών. Επίσης αποφύγετε να μεταφέρετε μαγειρεμένα φαγητά τους ζεστούς μήνες, εκτός αν θα τα καταναλώσετε το πολύ μέσα σε 2 ώρες..

Σημαντικό επίσης είναι να μην τρώτε ποτέ έχοντας κοντά το κατοικίδιό σας, το οποίο θα πρέπει έτσι κι αλλιώς να έχει κάνει όλα τα απαραίτητα εμβόλια και να παρακολουθείται τακτικά από κτηνίατρο.

Τελειώνοντας θα ήθελα να σας ενημερώσω για το εμβόλιο που κυκλοφορεί πλέον και στη χώρα μας και προφυλάσσει από τη γαστρεντερίτιδα από το rota ιό που όπως είπαμε είναι το πιο συχνό αίτιο γαστρεντερίτιδας στη χώρα μας, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες. Το εμβόλιο (Rotarix, Rotateq) είναι ασφαλές και χορηγείται σε δυο ή τρείς δόσεις από το στόμα.